Türkçesi “Erke” olan enerji, en basit anlamıyla hareket ettirici güç demektir. Bunu, iş yapma anlamında da düşünmek mümkündür. Dolayısıyla her üretim faaliyeti, belli bir enerji harcamasını gerektirir.
Hemen hemen yaptığımız her şey için enerjiye ihtiyaç duyarız. Kuvvetli olabilmek için yemek yeriz ve enerjimizi yemek yiyerek alırız. Yemek yapmak için fırın ve/veya ocak kullanırız ve bu cihazları enerjiyle çalıştırırız. Yemeğimizin hammaddelerini yetiştirmek, toplamak ve yemeye hazır hale getirmek için enerjiye ihtiyaç duyarız.
Enerji Çeşitleri Nelerdir?
- Depolanmış veya potansiyel enerji
- Hareket halinde veya kinetik enerji
Bu iki halden biri olarak yaşamımızda yer alan enerji çok farklı formlarda olabilmektedir. Mühendislik ve ekonomik açıdan en çok kullanılan enerji formları ise şu şekildedir:
- Termal (Isıl) Enerji,
- Işınım Enerjisi (Isıl Enerji, Nükleer Enerji),
- Hareket Enerjisi (Kinetik Enerji),
- Elektrik Enerjisi,
- Kimyasal Enerji,
- Manyetik Enerji,
- Nükleer Enerji
- Yer Çekimi
Enerji Kaynakları Nelerdir?
Yenilenebilen enerji kısaca özetlemek gerekirse; enerji üretimi için doğal süreçlerden yararlanılan, kullanılan kaynakların tükenme hızından çok daha hızlı bir sürede kendini yenileyebilen enerji kaynaklarıdır. Yenilenemez, fosil enerji kaynakları ise, organik bazı kaynakların belli jeolojik zamanlarda ve devirlerinde, fosilleşmesi sonucu oluşan ve tüketildikçe yenilenemeyen enerji kaynaklarıdır.
Enerji Kaynakları Nasıl Sınıflandırılmaktadır?
Çeşitli yöntem ve teknikler kullanılarak ekonomik amaçlarla enerji elde edilebilen kaynaklara enerji kaynakları denir.
Enerji, çok çeşitli formlarda olabildiği için sınıflandırılması da farklı şekillerde yapılmaktadır. Bu yüzden enerjideki sınıflandırmalar bazı kriterlere göre yapılmaktadır. Yaygın olarak enerji kaynakları aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır:
- Sürdürülebilirlik (Tükenebilirlik) Durumlarına Göre Enerji Kaynakları: Bu sınıflandırmayı, enerji kaynağının kendini yenileyebilme durumuna göre yapılan sınıflandırma olarak adlandırabiliriz.
- Yenilenebilir (Alternatif) Enerji Kaynakları: Yenilenebilir enerji kaynağı, enerji kaynağından alınan enerjiye eşit oranda veya kaynağın tükenme hızından daha çabuk bir şekilde kendini yenileyebilmesi ile tanımlanır. Güneş enerjisi, Rüzgar enerjisi, Hidrolik (hidroelektrik) enerjisi, Jeotermal enerjisi, Biyokütle enerjisi, Hidrojen enerjisi, Dalga enerjisi, Gelgit enerjisi, Piezoelektrik Enerjisi yenilenebilir enerji kaynakları olarak sıralanabilir.
- Yenilenemeyen (Fosil, Kovansiyonel, Geleneksel) Enerji Kaynakları: Bunlara, birincil kaynaklar, primer kaynaklar, konveksiyonel kaynaklar gibi adlar da verilir. Klasik, alışılmış, veya geleneksel anlamında olan konvansiyonel enerji kaynakları terimi, günümüzde daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bu grup enerji kaynaklarının en dikkat çekici özelliği, yenilenemez olmaları, yani bir kez kullanılabilmeleri ve tükenir olmalarıdır. Pek çok uzman, bu kaynakların yeni rezervlerin keşfi yoluyla çoğaltılabilir olmasına rağmen günün birinde mutlaka tükeneceğini kanaatindedir.
Kömür, petrol, doğal gaz, uranyum ve toryum gibi nükleer kaynaklar ve bitümlü şistleri bu grupta yer alan kaynaklar yenilenemeyen enerji kaynakları olarak sıralayabiliriz.
- Dönüştürülebilirliklerine Göre Enerji Kaynakları: Enerji kaynaklarının doğrudan/dolaylı olarak enerji kaynağı olarak kullanılması durumuna göre yapılan sınıflandırmadır.
- Birincil Enerji Kaynakları: Kullanıldıklarında esas nitelikleri değiştirilmeden doğrudan doğruya enerji veren kaynaklar bu kategoride yer almaktadır. Kömür, nükleer, biyokütle, hidrolik, dalga enerjisi bu kategoride sayabileceğimiz enerji kaynaklarıdır.
- İkincil Enerji Kaynakları: Doğal nitelikleri farklı bir enerji kaynağı durumuna getirildikten sonra yararlanılan enerji kaynakları bu kategoride yer almaktadır. Elektrik, benzin, mazot, ikincil kömür, kok, LPG enerjisi bu kategoride sayabileceğimiz enerji kaynaklarıdır.
- Yeraltı-Yerüstü Kaynaklı Olmalarına Göre Enerji Kaynakları: Enerji Kaynağının yerüstünde/yeraltında oluşmasına göre yapılan sınıflandırmadır.
- Yeraltı Enerji Kaynakları: Bunlar, çeşitli kömürler, petrol, doğalgaz, termo-nükleer petrol, jeotermal kaynaklar, şistler, nükleer enerji kaynakları olarak nispeten çeşitlidir. Uranyum ve toryum gibi metalik olanlarla, jeotermal kaynaklar hariç, bunlara, fosil enerji kaynakları da denir.
- Yerüstü Enerji Kaynakları: Güneş, rüzgar, biyokütle kaynakları gibi kaynaklar bu kategoride yer almaktadır. Bu kaynaklar sürdürülebilir kaynaklar olarak büyük önem taşırlar.
- Organik-İnorganik Olmalarına Göre Enerji Kaynakları: Enerji kaynaklarını, genetik açıdan da sınıflandırmak mümkündür.
- İnorganik Kökenli Enerji Kaynakları: En tipik örnekleri, uranyum ve toryum metalleri grubudur.
- Organik Kökenli Enerji Kaynakları: Jeolojik zamanlarda yetişmiş olan dev yapılı çeşitli bitkilerin (Lepidodendronlar, Siggillarialar, Pecopterisler, Galamitesler, Filicalesler gibi), zamanla yer kabuğu katmanları içinde kalarak, fosilleşmeleri sonucu oluşmuşlardır.
- Fiziksel Haline Göre Enerji Kaynakları: Enerji kaynağının oda koşullarındaki fiziksel durumuna göre yapılan sınıflandırmadır.
- Katı Enerji Kaynakları: Kömür, odun vb.gibi biyokütle atıkları, uranyum gibi kaynaklar burada yer alır.
- Sıvı Enerji Kaynakları: Petrol, LPG, Mazot,biyodizel gibi kaynaklar burada yer alır.
- Gaz Enerji Kaynakları: Doğalgaz, Metan Gazı, Biyogaz gibi kaynaklar bu kategoride yer alır.
